Ερωτοτροπίες / Χαβιέρ Μαρίας

Τον Χαβιέρ Μαρίας τον παρακολουθώ αρκετό καιρό και όχι μόνο τα μυθιστορήματά του αλλά και τη συνολική του παρουσία. Σε κάποια από τις συνεντεύξεις του ξεχώρισα την απάντησή του στην ερώτηση πως του φαίνονται οι νέες κυκλοφορίες βιβλίων και αν τις παρακολουθεί. Απάντησε πως έχει πάψει να ασχολείται με αυτό και επικεντρώνεται στο να διαβάζει όλα τα παλιά «λογοτεχνικά διαμάντια». Όπως αναφέρει έτσι και αφεθείς, οι νέες κυκλοφορίες μπορούν να αποσυντονίσουν οποιονδήποτε βιβλιόφιλο.

Το πρώτο βιβλίο του που διάβασα ήταν το «Corazón tan blanco» (Καρδιά τόσο άσπρη -, Εκδόσεις Σέλας, 1995) επηρεασμένος μετά από μια ομιλία του στη Βαρκελώνη στο πανεπιστήμιο Pompeu Fabra με επίκεντρο το έργο του ως σύνολο. Εκεί λοιπόν μιλούσαν οι περισσότεροι με τα καλύτερα λόγια για το «Καρδιά τόσο άσπρη» και έτσι δοκίμασα να το διαβάσω. Το βιβλίο με ενθουσίασε όσο λίγα…και είμαι έτοιμος να το ξαναδιαβάσω. Ήταν μέχρι και λίγα χρόνια η μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία του. Πλέον όμως ξεπεράστηκε από το πιο πρόσφατο βιβλίο του «Los enamoramientos».

Αυτό που συμβαίνει βέβαια στην Ισπανία είναι ότι οι βιβλιόφιλοι είναι διχασμένοι ως προς τη βιβλιογραφία του Μαρίας. Για μια μερίδα του κοινού αποτελεί έναν συγγραφέα με υπερβολική προβολή στα μέσα. Και ο λόγος είναι ότι στα ισπανικά εκδίδεται από την Alfaguara (Βλέπε το Group Prisa– εκεί επίσης που ανήκει η εφημερίδα El Pais καθώς και μια τεράστια ποικιλία από άλλα περιοδικά και μέσα). Εμένα μου αρέσει πολύ η γραφή του και το συγγραφικό του έργο ανεξάρτητα από τη προβολή που μπορεί να έχει στα μέσα.

Πλέον είναι φανερό πως κάνει μεγάλο άνοιγμα στην Αμερική και στην Αγγλία, ενώ έχει χτίσει εδώ και χρόνια φανατικό κοινό και στην Γερμανία. Έτσι το εκδοτικό του μέλλον φαίνεται τρομερά ανοδικό. Απόδειξη και αυτού είναι ότι το πιο πρόσφατο μυθιστόρημά του «Los Enamoramientos» για το οποίο μιλάω πιο κάτω θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Πατάκη (μάλλον από Σεπτέμβριο 2013).

Το πρώτο πράγμα που παρατήρησα στο βιβλίο και με κέρδισε πριν καν διαβάσω το κείμενο του οπισθόφυλλου ήταν η καταπληκτική εικόνα του γνωστού φωτογράφου Elliott Erwitt. Άλλωστε όλα μετράνε… Ακόμη και ένα βιβλίο χρειάζεται το σωστό περιτύλιγμα.

Καταρχάς ας ξεκινήσουμε με τον τίτλο του που στα ισπανικά: «Los enamoramientos» σημαίνει ερωτοτροπίες ή κάτι που έχει να κάνει με την «ερωτική τρέλα». Εμμένω στη δεύτερη εκδοχή του τίτλου γιατί νομίζω πως του ταιριάζει απίστευτα και στο ύφος αλλά και στο τρόπο που είναι γραμμένο.

To «Enamoramientos» αποτελεί ένα βιβλίο που η ανάγνωση του φαίνεται εύκολη αλλά δεν θα έλεγα πως είναι και τόσο. Η πλοκή εκτυλίσσεται στη Μαδρίτη. Εκεί η πρωταγωνίστρια María Dolz που εργάζεται σε έναν μεγάλο εκδοτικό οίκο (βλέπε ξανά Alfaguara και Group Prisa-αν και δεν το κατονομάζει-) για μέρες, μπορεί και βδομάδες παρακολουθεί σε καθημερινή βάση ένα ζευγάρι σε μια καφετέρια, την ώρα του πρωινού καφέ.

Το ζευγάρι δείχνει απίστευτα ερωτευμένο.. Η María τους συναντά κάθε μέρα εκεί μέχρι που ένα πρωί το ζευγάρι δεν εμφανίζεται…Μαθαίνει πως ο άνδρας Miguel Desvern σκοτώθηκε τυχαία ή μήπως όχι και τόσο τυχαία τελικά;

Η María προσπαθώντας να ρίξει φως στο μυστήριο της δολοφονίας θα γνωρίσει τη χήρα που κάθε μέρα παρακολουθούσε για αρκετό διάστημα ενώ στη συνέχεια θα έρθει σε επαφή και με έναν φίλο της χήρας που δεν θα αργήσει να ερωτευτεί.

Όταν όμως συνειδητοποιήσει πως ίδιος είναι ερωτευμένος με τη χήρα τα πράγματα θα πάρουν άλλη τροπή… Μετά από πολλές στιγμές «ερωτικής τρέλας» η Μαρία θα ανακαλύψει το πως και το γιατί του φονικού.

Πολλές φορές έχουμε την επιλογή να μη μιλήσουμε για κάτι και να σωπάσουμε για πάντα… Τι συνέπειες μπορεί να έχει αυτό;

Ο Χαβιέρ Μαρίας με ιδιαίτερα προσεγμένη γραφή εστιάζει στην έννοια της αγάπης και τις συνέπειές της αλλά επίσης και στον θάνατο και τον αναπάντεχο πόνο που μπορεί να προκαλέσει. Θα λέγαμε πως είναι ένα μυθιστόρημα που περισσότερο θυμίζει δοκίμιο καθώς δεν είναι λίγες οι νύξεις του συγγραφέα σε όλα τα φιλοσοφικά ερωτήματα που τον απασχολούν γύρω από την ανθρώπινη συμπεριφορά: τον έρωτα και τον θάνατο.

Και ο Μαρίας έχοντας ως πρώτο πρόσωπο τη Μαρία (Δεν είναι τυχαίο το σύμπλεγμα Μαρίας-Μαρία) ως ένα alter ego του χρησιμοποιεί στη γραφή του και τα έργα «Ο συνταγματάρχης Σαμπέρ» (Εκδόσεις Σιδέρη) του Ονορέ ντε Μπαλζάκ αλλά και το «Οι τρεις σωματοφύλακες» του Αλέξανδρου Δούμα ως βοηθήματα στα φιλοσοφικά ερωτήματα που θέλει να δώσει απάντηση.

Επίσης, το επάγγελμα της πρωταγωνίστριας (Όπως είπαμε εργάζεται σε εκδοτικό οίκο) επιτρέπει στον συγγραφέα να κάνει μια ακατάπαυστη αλλά ενδιαφέρουσα κριτική στον κόσμο των εκδόσεων, τα παράλογα θέλω των συγγραφέων αλλά και οι εγωιστικές συμπεριφορές τους.

Αφού το διάβασα συνειδητοποίησα ότι ο πραγματικός πρωταγωνιστής του βιβλίου είναι ο αποθανών Miguel Desvern και όχι η María Dolz καθώς όσο προχωράει η πλοκή του βιβλίου όλα τα πράγματα περιστρέφονται γύρω του με τρόπο αναπάντεχο.

Οι «ερωτοτροπίες» είναι μια τρέλα που δεν γνωρίζει από λόγους και αιτίες και μπορεί να πληγώσει τα θύματά της. Είμαστε έτοιμοι γι αυτό;

Πολλές φορές νομίζω πως έχουμε πιάσει τον εαυτό μας να ενδιαφέρεται και να παρατηρεί τον κόσμο γύρω μας σε κάποιο μέρος. Είναι η αίσθηση του παρατηρητή που προσελκύει τον οποιοδήποτε, να ξεφύγει από την καθημερινότητά του και να μπει σε έναν κόσμο που μόνο παρατηρεί. Άλλωστε αυτή ακριβώς την ιδέα σχολιάζει και ο Ενρίκε Βίλα-Μάτας στο βιβλίο του «Extraña forma de vida /Παράξενη μορφή ζωής».

Σας το προτείνω ανεπιφύλακτα.
Το διάβασα στα ισπανικά από τις εκδόσεις Alfaguara. Σελίδες: 460 | Τιμή: 19,50€

Σύντομα και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη.

Update 16.02.2015 Επιτέλους κυκλοφόρησε και στα Ελληνικά!