Η διαθήκη της Μαρίας / Colm Tóibín

Διάβασα το βιβλίο Η διαθήκη της Μαρίας του Ιρλανδού Colm Tóibín τη Μεγάλη Εβδομάδα, μόλις πρωτοκυκλοφόρησε δηλαδή. Είναι ένα βιβλίο που περίμενα από τον περασμένο Νοέμβριο όταν ανακοινώθηκε η ισπανική του έκδοση, έκανα όμως υπομονή για να το διαβάσω στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Το βιβλίο αυτό μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση από την πρώτη στιγμή που διάβασα το κείμενο του οπισθοφύλλου του και είμαι σίγουρος πως θα εκπλήξει πολλούς αναγνώστες. Στο πιο πρόσφατο βιβλίο του ο συγγραφέας παίρνει το ρόλο της Παναγίας για να μας εξιστορήσει μέσω ενός ιδιαίτερα αιχμηρού μονόλογου-διαθήκης όλα αυτά που φαντάστηκε ότι η ίδια ένιωσε μετά τον θάνατο του γιου της.

Περιγράφει την ιστορία του Χριστού από μία διαφορετική οπτική γωνία, αυτή της μητέρας του που βλέπει το παιδί της να βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής όλου του κόσμου και νιώθει ανίσχυρη κάθε φορά που προσπαθεί να τον αποτρέψει από την έκθεσή του στον κόσμο. Η ίδια απορρίπτει τις εβραϊκές θεσμικές αρχές, καθώς και τους ραβίνους και τους ακόλουθους του γιου της: Ο συγγραφέας πηγαίνει ένα βήμα μπροστά, παρουσιάζοντας μία Μαρία μισητή από αυτούς.Εξόριστη πια τολμά να μιλήσει για τη δική της αλήθεια.

Γραμμένο με λιτή γλώσσα αλλά ουσιαστική μιλάει σε πρώτο πρόσωπο για τη θλίψη και τον πόνο που νιώθει ως μάνα, με όλη την ανθρωπιά που αυτό περιβάλει… Τα χρόνια έχουν περάσει και η Μαρία κάνει τον απολογισμό της ζωής της. Αξίζει τελικά όλος ο πόνος που πέρασε για να μπορέσει η χριστιανική ανθρωπότητα να έχει τον Χριστό της; Δεν την ενδιαφέρει καθόλου η ανθρωπότητα μπροστά στην απώλεια του γιου της και δεν παραλείπει να περιγράψει τις ενοχές που νιώθει που εγκατέλειψε τον γιο της όταν πέθανε (γιατί στην ιστορία που δημιούργησε ο Colm Toibin η Μαρία φαίνεται να μην αντέχει το θέαμα της σταύρωσης του και τον εγκαταλείπει στον σταυρό…).

«Δεν φώναξα ούτε χίμηξα να τον γλιτώσω γιατί δεν θα άλλαζε τίποτα.»

Το βιβλίο μου άφησε μια γεύση ανθρωπιάς, κάλλιστα στη θέση της αφηγήτριας θα μπορούσαμε να είχαμε μία οποιαδήποτε μάνα να μιλάει αναφορικά με τον πόνο της απώλειας του παιδιού της. Ο συγγραφέας δεν περιγράφει τα γεγονότα από θρησκευτική άποψη, αντιθέτως αναφέρεται σε λίγα από αυτά δίνοντας έμφαση στην ανθρωποκεντρική αφήγηση της Μαρίας που συγκλονίζει.

«Για μια στιγμή πίστεψα ότι σύντομα όλα αυτά τα αστέρια θα σταματήσουν να λάμπουν, ότι οι νύχτες του μέλλοντος θα είναι πιο σκοτεινές κι από το σκοτάδι, ότι στον κόσμο θα γίνει τεράστια αλλαγή, και τότε συνειδητοποίησα ότι η αλλαγή θα γινόταν μόνο σε μένα και στους λίγους που με γνώριζαν· μόνον εμείς θα είμαστε εκείνοι που θα κοιτάζουν τον ουρανό τις νύχτες του μέλλοντος και προτού δουν το λαμπύρισμα θα βλέπουν το σκοτάδι.»

Όπως είναι αναμενόμενο η κυκλοφορία του έχει προκαλέσει πολλές αντιδράσεις στο εξωτερικό και οι αναγνώστες φαίνεται να είναι διχασμένοι, αυτό που δεν μπορούμε όμως να παραβλέψουμε είναι η καταπληκτική γραφή του η οποία σε κανένα σημείο του δεν μου φάνηκε να προσβάλει τις απόψεις της εκκλησίας άσχετο με την ορθότητά τους.

Το βιβλίο ήταν στα υποψήφια για το βραβείο BOOKER 2013. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος σε μετάφραση της Αθηνάς Δημητριάδου. Σελίδες: 120 | Τιμή: 12 ευρώ.

Αποτελεί μέρος της σειράς σύγχρονης ξένης λογοτεχνίας των εκδόσεων Ίκαρος που έχουμε αναφερθεί και σε προηγούμενες φορές με τα κομψά εξώφυλλα και τα σύγχρονα κείμενα.