Γκιακ / Δημοσθένης Παπαμάρκος

 

Τη συλλογή διηγημάτων Γκιακ (εκδόσεις Αντίποδες, 2014) του ταλαντούχου συγγραφέα Δημοσθένη Παπαμάρκου είχα περιέργεια και προσμονή για να διαβάσω. Ήδη από τους πρώτους καλοκαιρινούς μήνες είχε ξεχωρίσει τόσο από αναγνώστες και κριτικούς, κάνοντας την έκπληξη, δίνοντάς μου μεγάλη χαρά γιατί αυτό μας επιβεβαιώνει ότι το κλασικό μοντέλο με το οποίο ένα αξιόλογο βιβλίο μπορεί να ξεχωρίσει, δεν έχει πεθάνει, βρίσκεται εκεί, μπορεί να έχει πέσει σε έναν μικρό λήθαργο, αλλά είναι εκεί.

Στα εννιά διηγήματα του Γκιακ, συναντάμε στρατιώτες που πήγαν στον πόλεμο της Μικράς Ασίας και τους ενώνουν σκληρές εξομολογήσεις με γλώσσα και εικόνες που μπορεί να σοκάρουν. Ο τίτλος προέρχεται από αρβανίτικη λέξη που αναφέρεται στους δεσμούς αίματος, στις βεντέτες και στη φυλή.

Κύριο χαρακτηριστικό των χαρακτήρων του βιβλίου είναι η ίδια η μεταμόρφωσή τους λόγω της υπερέκθεσής τους στη βία. Καθώς μεγαλώνουν, «ανδρώνονται» σε συνθήκες εξαιρετικά βίαιες, χωρίς να έχουν επίγνωση της αλλαγής που έχει συντελεστεί στους εαυτούς τους.

Μπορώ να πω πως για να «μπει» ένας αναγνώστης στις ιστορίες δεν είναι τόσο εύκολο, καθώς χρειάζεται υπομονή για να εξοικειωθεί με την ιδιαίτερη γλώσσα του που έχει έντονα προφορικό χαρακτήρα, γεμάτη ιδιωματισμούς και έντονα συναισθήματα.

Από τα διηγήματα που ξεχώρισα ήταν Ντο τ΄α πρες κοτσσίδετε (Θα σου κόψω τις κοτσίδες), όπου ο αφηγητής του οδηγείται να σκοτώσει τον φονιά της αδερφής του. Επίσης, μου άφησε μια πολύ έντονη ανάμνηση και το Ήρθε καιρός να φύγουμε, όπου ο αφηγητής του μας μιλάει για τον φίλο του και την πλούσια Σμυρνιά κοπέλα που της υποσχέθηκε ότι θα την παντρευτεί. Βέβαια, ο πόλεμος έφερε τα πάνω κάτω, τους απομάκρυνε και τους άλλαξε τα σχέδια. Όταν επέστρεψε από αυτόν, τον πάντρεψαν με άλλη κοπέλα ενώ αργότερα είδαν τη Σμυρνιά ανάμεσα στους άλλους πρόσφυγες γεμάτη ταλαιπωρία.

Αγαπημένο μου όμως ήταν για μένα η Παραλογή, ένα αξέχαστο διήγημα που έχει την ιδιαιτερότητα να είναι γραμμένο σε δεκαπεντασύλλαβα. Μια καταπληκτική ιστορία με τον Χάρο και τη Χήρα που έχει σίγουρα αναφορές στο Τραγούδι του νεκρού αδερφού.

Ενώ επίσης, δεν θα μπορούσα να ξεχάσω και το Ταραραρούρα, όπου ο αφηγητής έρχεται αντιμέτωπος με έναν βρυκόλακα που του λέει κατάμουτρα ότι θα πεθάνει στον πόλεμο, αυτό τον στοιχειώνει και του δίνει τη δύναμη του αήττητου:

Είπα, να φυλαχτώ δεν μπορώ, κι έτσι δεν μ΄ένοιαζε στα πόδια μ΄. Κι έτσι ήμανε παντού ο πρώτος και μ΄ είχανε για παλικάρι.

Κι όμως, είναι μαζί μας και μας αφηγείται την ιστορία αυτή:

Έχασα την πίστη μ΄κείθε πέρα. Μπορεί γι΄αυτό. Έκαμα κι είδα πράματα και κατάλαβα ότι οι χειρότεροι δαίμονοι είναι οι άνθρωποι.

Αυτό είναι το Γκιακ, ένα σύμπαν όπου κυριαρχούν οι άγραφοι νόμοι που πολλές φορές έρχονται και αντικαθιστούν λάθη και αδικίες. Μια ευχάριστη έκπληξη να διαβάζουμε τόσο ωραία κείμενα και να ανακαλύπτουμε τις εκδόσεις Αντίποδες.

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αντίποδες | Σελίδες: 128 | Τιμή: 9,20€