Η γυναίκα στη σκάλα / Bernhard Schlink

Η γυναίκα στη σκάλα (εκδόσεις Κριτική, 2016) του Bernhard Schlink είναι μια ιστορία έρωτα και συνεχούς διεκδίκησης του, πάνω απ’ όλα όμως είναι μια ιστορία ολοκλήρωσης.

Όλα περιτριγυρίζονται γύρω από έναν πίνακα, όπως και στο αριστουργηματικό Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέι (εκδόσεις Μίνωας, 2014) του Όσκαρ Ουάιλντ, αλλά και στο Απαραίτητο φως (εκδόσεις Ίκαρος, 2013) της Ντορίνας Παπαλιού, ένα από τα σύγχρονα ελληνικά μυθιστορήματα που είχα ξεχωρίσει για την ποιότητα και την ενδιαφέρουσα γραφή του.

Η γυναίκα στη σκάλα, ένας διάσημος πίνακας που δίνει και τον τίτλο στο βιβλίο, είναι χαμένος για αρκετά χρόνια. Η ξαφνική εμφάνισή του στην πινακοθήκη του Σύδνεϋ θα οδηγήσει την Ιρένε ―τη γυναίκα του πίνακα― αλλά και τους τρεις άνδρες που αγάπησε και πρόδωσε στον επαναπροσδιορισμό της σχέσης τους.

Το βιβλίο χωρίζεται σε τρια μέρη που συνδέονται με σπονδυλωτή γραφή, ενώ τα πολύ μικρά κεφάλαια του, επιτρέπουν μια πολύ γρήγορη ανάγνωση. Ο Bernhard Schlink εμπνεύστηκε αυτή την ιστορία ερωτικής απόρριψης από τον πίνακα Έμμα, γυμνό στη σκάλα του Γκέρχαρντ Ρίχτερ, το οποίο έδωσε την αφορμή και του εξωφύλλου της ελληνικής έκδοσης.

Βλέπετε πώς κατεβαίνει η γυναίκα στη σκάλα; Συγκεντρωμένη, ατάραχη, ήρεμη; Φθάνοντας κάτω, χάνει τη γαλήνη της. Διότι δεν ανήκει άλλο εκεί.

Γιατί οι χαρακτήρες όμως καθορίστηκαν από αυτόν τον πίνακα; Ο πίνακας λοιπόν δημιουργία του ζωγράφου Καρλ Σβιντ έγινε παραγγελία από τον Πέτερ Γκούντλαχ με τη γυναίκα του, Ιρένε, να πρωταγωνιστεί ως μοντέλο. Η γνωριμία όμως της Ιρένε με τον Καρλ και η συνεχής τριβή τους για την εκτέλεση του πίνακα, θα τους οδηγήσει σε μια παράφορη σχέση. Όταν ο πίνακας ολοκληρωθεί, η Ιρένε το σκάει από το σπίτι με τον Καρλ και ο πίνακας μένει στο σπίτι του Πέτερ ο οποίος ενοχλημένος από το γεγονός, προκαλεί μικροκαταστροφές στον πίνακα που αναγκάζουν τον Καρλ να τον επισκεύτεται τακτικά για να τον επισκευάζει. Όμως, αυτή η εκδικητική στάση του Πέτερ δεν αφήνει στον Καρλ το περιθώριο να επικεντρωθεί σε νέους πίνακες και τον εγκλωβίζει σε αυτή την κατάσταση τιμωρώντας τον.

Έτσι, ο αφηγητής του βιβλίου και δικηγόρος θα προσπαθήσει να διευθετήσει αυτή τη ρήξη μεταξύ τους, ενώ δεν θα αργήσει να συνηδητοποιήσει τον έρωτά του για την Ιρένε και θα προσπαθήσει να την κάνει να ξεφύγει από τους Πέτερ και τον Καρλ. Η ιστορία δείχνει όμως ότι η Ιρένε δεν ανήκει σε κανέναν τους…

Πώς ήταν δυνατό να μην καταλάβω πως ό,τι ξεκινάει με ψέμα τελειώνει με ψέμα;

Να γιατί οι χαρακτήρες του βιβλίου σημαδέυτηκαν από την ύπαρξη αυτού του πίνακα, κυρίως όμως σημαδεύτηκαν από την ίδια την Ιρένε, που σε κάθε έναν ξεχωριστά κατάφερε με τη γοήτεία της να τους κερδίσει τόσο που να τη θέλουν κατ’ αποκλειστικότητα.

Η σπονδυλωτή αφήγηση μάς οδηγεί χρόνια αργότερα στην πινακοθήκη του Σύνδευ, όπου και η εμφάνιση του πίνακα ξυπνάει αυτές τις μνήμες. Τι μπορεί να έχουν απογίνει όλοι τους; Που είναι η Ιρένε;  Ο αφηγητής μας δεν ξεχάσε την Ιρένε και θα προσπαθήσει να την εντοπίσει και να την διεκδικήσει εκ νέου.

[…]Mήπως τελικά είναι οι μικρές ήττες εκείνες που δεν μπορούμε να ξεπεράσουμε; Η πρώτη μικρή γρατζουνιά στην επιφάνεια του καινούριου αυτοκινήτου προκαλεί μεγαλύτερη στενοχώρια από τις βαθύτερες που θα ακολουθήσουν. Η μικρή ακίδα αφαιρείται πιο δύσκολα και συχνά το σκάλισμά της με τη βελόνα δεν ωφελεί, καθώς πρέπει να περιμένουμε να αποβληθεί το ξένο σώμα μαζί με το πύον. Οι μεγάλες ήττες που έρχονται νωρίς, επηρεάζουν την πορεία της ζωής μας. Οι μικρές, αντιθέτως, μπορεί να μη μας αλλάζουν, αλλά μας κατατρέχουν, μας ταλαιπωρούν σαν μικρές ακίδες που δεν φεύγουν ποτέ.[…]

Αυτές οι μικρές ήττες είναι που μας σημαδεύουν περισσότερο απ΄ό,τιδήποτε γιατί λειτουργούν αθροιστικά πάνω μας. Μου άρεσε πολύ η ιδέα και η ιδιαίτερη γραφή του Bernhard Schlink.

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κριτική σε μετάφραση του Απόστολου Στραγαλινού. Σελίδες: 272 | Τιμή: 14,92€