Η υπέροχη φίλη μου / Έλενα Φερράντε

Δεν χρειάζεται να πούμε για ακόμη μια φορά πόσο πολύ ακούστηκε η Έλενα Φερράντε και το πρώτο μυθιστόρημα της τετραλογίας της Η υπέροχη φίλη μου (εκδόσεις Πατάκη, 2016), αυτή τη χρονιά. Είναι η μυστηριώδης ταυτότητά της που αναζωπυρώνει την περιέργειά μας να τα μαθαίνουμε όλα; Η υπέροχη φίλη μου είναι ένα υπέροχο γυναικείο μυθιστόρημα, που όμως δεν διαβάζεται μόνο από γυναίκες. Είναι ένα ιδιαίτερο μυθιστόρημα ενηλικίωσης που υμνεί τη γυναικεία φύση.

Αυτό και μόνο με κάνει να πιστεύω ότι το αληθινό πρόσωπο πίσω από την Έλενα Φερράντε, είναι στην πραγματικότητα αυτό μιας γυναίκας ―παρά τα σενάρια ότι πίσω από το ψευδώνυμό της είναι ένας άνδρας ή μια εκδοτική ομάδα―, που γνωρίζει από πρώτο χέρι τη γυναικεία φύση, τις σχέσεις φιλίας μεταξύ γυναικών και της ζήλιας που αυτή περικλείει.

Αποφάσισα ότι έπρεπε να ρυθμίσω τη ζωή μου σύμφωνα με τη δική της, να μην τη χάνω ποτέ από το βλέμμα μου, ακόμη κι αν εκνευριζόταν και μ΄έδιωχνε.

Στο μυθιστόρημα αυτό―όπως και στις σχέσεις μεταξύ γυναικών―, κάθε λέξη του κειμένου μπορεί να υποδουλώσει κάτι άλλο από αυτό που βλέπουμε τυπωμένο: κάλλιστα μπορεί να γίνει το κύριο συστατικό που δίνει άλλη διάσταση στη σχέση μεταξύ των δύο γυναικών. Αυτό είναι αισθητό σε κάθε παράγραφο της Υπέροχης φίλης μου. Κάτι σαν υπόγεια έκρηξη συναισθημάτων.

Αν κάτι μου έμεινε από το βιβλίο, το οποίο διαβάζεται με μια ανάσα, είναι ότι ταυτίστηκα ισάξια με τους δυο βασικούς χαρακτήρες του, όσο παράξενο κι αν ακούγεται. Σε καμία από τις στιγμές δεν ένοιωσα να μου κεντρίζει περισσότερο το ενδιαφέρον η μία από την άλλη, ήταν ακριβώς μοιρασμένο. Η τρελή και η ήρεμη φίλη. Η κακιά και η γεμάτη ζήλια ή η έξυπνη ή και η φίλη που ζει το προσωπικό της δράμα.

Η κεντρική αφηγήτρια είναι η Έλενα Γκρέκο, η οποία αποφασίζει να ανακαλέσει τις μνήμες της παιδικής της ηλικίας, συμπεριλαμβανομένης και της πολυαγαπημένης φίλης της Λίλας, από την εξαφάνιση της οποίας παίρνει και την αφορμή της εξιστόρησης αυτής της ιστορίας. Μαθαίνουμε σε χρονολογική αφήγηση όλες τις ιστορίες που τις έκαναν υπέροχες φίλες, φίλες που όμως διακατέχονταν από έναν διαρκή ανταγωνισμό, ζήλια, πολλή αγάπη, φιλοδοξίες αλλά και κατανόηση.

Το πρώτο βιβλίο της τετραλογίας, μας αφήνει μια περίεργη γεύση, κλείνοντας με τον αιφνίδιο και γεμάτο συμφέρον γάμο της Λίλας μόλις στα 16 της χρόνια. Είναι ίσως η έντονη ανάγκη του κόσμου να ξεχωρίσει από την ταπεινή τάξη, τους μεροκαματιάρηδες της Ναπολιτάνικης κοινωνίας:

Η Έλενα όμως θα μάθει τι ήταν οι Πληβείοι. Πληβείοι ήμασταν εμείς. Πληβείοι ήταν αυτοί οι καβγάδες για το φαγητό και το κρασί, οι φιλονικίες για το ποιος θα σερβιριστεί πρώτος και καλύτερος, εκείνο το βρομερό πάτωμα πάνω στο οποίο πατούσαν και ξαναπατούσαν οι σερβιτόροι, εκείνες οι όλο και πιο χυδαίες προπόσεις…

Αυτό που μου άρεσε πολύ και θεωρώ ότι είναι ο βασικός άξονας του βιβλίου, είναι η αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο γυναικών. Καμία από τις δύο δεν θα είχε την ίδια προσωπικότητα, αν η μία δεν είχε επηρεάσει την άλλη και τούμπαλιν. Η Λίλα με οδηγό την Έλενα, θα μάθει να βγει νικήτρια από κάθε πρόβλημα τής ασφυκτικά μικρής Ναπολιτάνικης κοινωνίας, την οποία η Λίλα φαίνεται να υπηρέτησε ευλαβικά με τον ξαφνικό γάμο της.

Τα χρήματα ενίσχυσαν ακόμη περισσότερο την εντύπωση πως ό,τι μου έλειπε εμένα το είχε εκείνη και αντιστρόφως σ’ ένα διαρκές παιχνίδι ανταλλαγών και ανατροπών που, άλλοτε με χαρά κι άλλοτε με πόνο, καθιστούσαν απαραίτητη τη μία στην άλλη.

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη σε μετάφραση της Δήμητρας Δότση. Τιμή: 17,70€ | Σελίδες: 440

Από την Έλενα Φερράντε έχουμε διαβάσει επίσης το μυθιστόρημα Μέρες εγκατάληψης (εκδόσεις Άγρα, 2004).