Σπούτνικ αγαπημένη / Χαρούκι Μουρακάμι

Σπούτνικ, από τα Ρωσικά: συνοδοιπόρος ή δορυφόρος, που υπό μία έννοια είναι και αυτός συνοδοιπόρος της Γής.

Ήθελα από καιρό να διαβάσω όλα τα βιβλία του Μουρακάμι. Όσο το σκέφτομαι πάντως, είναι πιο ωραίο να αφήνεις κάποιο βιβλίο που θες να διαβάσεις πολύ ώστε να υπάρχει ιδιαίτερη προσμονή γι΄ αυτό. Έτσι σε αυτή την κατάσταση προσμονής ήταν εδώ και καιρό και το μυθιστόρημα Σπούτνικ αγαπημένη (εκδόσεις Ωκεανίδα, 2008). Είναι ένα βιβλίο που μου άρεσε πολύ, αν και θεωρώ αξεπέραστα το Κουρδιστό πουλί (εκδόσεις Ωκεανίδα, 2005) αλλά και το Νορβηγικό Δάσος (εκδόσεις Ψυχογιός, 2012) που είναι από τα πλέον αγαπημένα μου, όπως και το Κάφκα στην ακτή (εκδόσεις Ψυχογιός, 2015) που κυκλοφόρησε στα ελληνικά μόλις λίγους μήνες πριν.

Το Σπούτνικ αγαπημένη μού θύμισε αρκετά το Νορβηγικό δάσος, έχει μια κοινή βάση που είναι το ερωτικό τρίγωνο, αν και στο δεύτερο νομίζω κυριαρχεί μια περίεργη μελαγχολία. Οι τρεις βασικοί χαρακτήρες στο Σπούτνικ είναι ο Κ. η Σουμίρε αλλά και η Μίου. Ο Κ. είναι ερωτευμένος με τη Σουμίρε, η οποία όμως είναι ερωτευμένη με τη Μίου. Ποιος θα διεκδικήσει ποιόν και πώς θα αλλάξουν οι ισορροπίες με την πρώτη αφορμή; Ο Μουρακάμι πάλι κινεί τα νήματα με τρόπο αξεπέραστο με μια γλώσσα ―φαινομενικά― απλή, που όμως είναι γεμάτη από εικόνες, κόσμους βαθιά ονειρικούς ενώ ταυτόχρονα διαβάζουμε για αδιέξοδους έρωτες, την απώλεια αλλά και το κενό αυτής.

Ο Κ. εκφράζει έντονα τον έρωτά του στη Σουμίρε και προσπαθεί να βρει ανταπόκριση ή έστω τελικά να αποτελεί μέρος της ζωής του. Για τη Σουμίρε αυτό δεν είναι διαχειρίσιμο καθώς ερωτεύτηκε για πρώτη φορά και τόσο δυνατά μια γυναίκα, τη Μίου. Η ζωή της θα λέγαμε ότι δεν είναι συνηθισμένη, και ό,τι έχει ζήσει δεν το έχουν ζήσει οι συνομήλικοί της και τούμπαλιν.

Είναι μια εικοσάχρονη κοπέλα που έχει εγκαταλείψει τα πάντα για να αφοσιωθεί στη συγγραφή, ωστόσο όσο και αν προσπαθεί, δεν μπορεί να αποδώσει στο χαρτί όλα αυτά που έχει στο μυαλό της και θα ήθελε να γράψει.

Σύντομα τα πράγματα θα πάρουν μια σουρεαλιστική τροπή, η οποία τοποθετείται στην Ελλάδα: η Σουμίρε εξαφανίζεται ενώ βρίσκεται σε ένα μικρό και μακρινό νησάκι της Ελλάδας ―που δεν το ονοματίζει ο Μουρακάμι―, ενώ είναι μαζί με τη Μίου, η οποία απεγνωσμένη από το γεγονός, προσπαθεί να καλέσει εκεί τον μόνο άνθρωπο που φαίνεται να γνωρίζει καλύτερα τη Σουμίρε. Δεν είναι άλλος από τον Κ. που αφήνει ό,τι κάνει και καταφθάνει στο νησί. Ελπίζει όλα αυτά να αποτελούν σύντομα παρελθόν και αυτή η ειδυλλιακή ατμόσφαιρα του νησιού να είναι κάτι σαν απρόσμενες διακοπές.

Πάλι θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για ένα μυθιστόρημα που μπορεί να γυροφέρνει σε κάποιες «κλισέ» ιδέες που προσεγγίζονται πολύ ιδιαίτερα και διαφορετικά, και αυτό το κάνει πολύ ξεχωριστό. Ένα από τα μεγάλα θέματα είναι και η μοναξιά που είναι βαθύτερο αποτέλεσμα της απώλειας.

Ποιος μπορεί πράγματι να διακρίνει τη θάλασσα απ’ αυτό που αντανακλάται μέσα της; Ή τη διαφορά ανάμεσα στη βροχή που πέφτει και τη μοναξιά;

Ήθελα να πω εδώ ότι η κορύφωση της ιστορίας ξεκινάει με την εξαφάνιση της Μίου αλλά ολοκληρώνεται και με το πολύ εσωτερικό τέλος του που μόνο ο Μουρακάμι θα μπορούσε να σκηνοθετήσει.

Δύο κόσμοι, ένας πραγματικός και ένας άλλος―είδωλό του―στο μυαλό μας, τον οποίον ονειρευόμαστε ξύπνιοι, όπου όλα είναι τέλεια, όλα είναι όπως τα θέλουμε. Ποιον κόσμο όμως μάς αφηγήθηκε ο Χαρούκι Μουρακάμι σε αυτό το βιβλίο;

Κάποιος είπε κάποτε ότι εάν κάτι μπορεί να εξηγηθεί μ’ένα μόνο βιβλίο, τότε δεν αξίζει να εξηγηθεί.

Οπότε ας το αφήσουμε αναπάντητο από επιλογή, ίσως έτσι στην ολοκλήρωσή του να έχουμε έναν κόσμο που ταιριάζει στον καθένα μας.

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ωκεανίδα σε μετάφραση του Λεωνίδα Καραντζά.