Τα σακιά / Ιωάννα Καρυστιάνη

Τα σακιά (εκδόσεις Καστανιώτη, 2010) ήταν ένα από τα πιο δυνατά ελληνικά μυθιστορήματα που έχω διαβάσει τελευταία και σίγουρα ένα από τα πιο καλογραμμένα της Ιωάννας Καρυστιάνη.

Ο κόσμος είναι ένα κομβόι με χιλιάδες καμιόνια φορτωμένα σακιά, οι άνθρωποι πεθαίνουν και τα βαριά σακιά άθικτα περιμένουν τους ώμους ενός δύστυχου απόγονου.

Κεντρική ηρωίδα είναι η Βιβή, η μητέρα του Λίνου, ενός εικοσάχρονου που έχει καταδικαστεί με ισόβια κάθειρξη για βιασμούς γυναικών και έναν φόνο. Αυτή η δύσκολη σχέση μάνας-γιου είναι βασισμένη στην ενοχή, και αυτό βαραίνει και τους δύο. Η Βιβή αισθάνεται ότι αυτό που ο γιος της έγινε, το γαλούχησε κατά κάποιον τρόπο η ίδια, και ο Λίνος γιατί όντως αυτά που έγιναν τα διέπραξε.

Το ταξίδι τους στους Δελφούς θα είναι μια ωραία ευκαιρία να τους γνωρίσουμε καλύτερα. Η Ιωάννα Καρυστιάνη χρησιμοποιώντας πολλά flashbacks μας βοηθά να ανατρέξουμε στην παιδική ζωή της Βιβής, τις δυσκολίες και τα «σακιά» που σήκωσε και συνέχισε να σηκώνει μέχρι σήμερα. Όπου «σακιά» οι οικογενειακές δυσκολίες που δεν μπορούν να αλλάξουν, μας έχουν κάνει κατά κάποιο τρόπο πιο δυνατούς, ωστόσο μέχρι να το ξεπεράσουμε μας έχει δοθεί ήδη το επόμενο σακί, και έτσι κάθε μας βήμα από εδώ και στο εξής είναι ακόμη πιο δύσκολο.

Η Βιβή, θα ανατρέξει στο παρελθόν της για να καταλάβει πόσο μερίδιο ευθύνης της αναλογεί, περισσότερο όμως θέλει να έρθει σε επαφή με τον Λίνο, κάτι που φαίνεται ότι δεν το είχε κάνει ποτέ πραγματικά.

Τα σακιά, έχουν μια πολύ έντονη φεμινιστική προσέγγιση. Η Βιβή αναλύει τα λάθη της που τα περισσότερα από αυτά πηγάζουν από την πατριαρχική κοινωνία και τον τρόπο που είχε επιβληθεί σε αυτή. Κι ενώ παίζει μεταξύ κυνηγού και κυνηγημένου, παίρνει πρωτοβουλίες που δύσκολα θα έπαιρνε άλλη γυναίκα στην εποχή της. Ίσως να έχει να κάνει και ότι ο άνδρας της ήταν ένα απίστευτα άβουλο πλάσμα που τον «έβαλε στο βρακί» της, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η συγγραφέας. Και αυτό ήταν ένα σακί που δεν βάραινε την ίδια αλλά αυτόν, ο οποίος καταλήγει να βρει διέξοδο στο ποτό, από το οποίο και κατέληξε.

‘Ετσι, ο Λίνος μένει στα οκτώ του χωρίς πατέρα, και με μία μάνα που τον είχε σε απόσταση και στρατιωτική ανατροφή που βάρυνε την τρυφερή προσωπικότητά του. Το αποκορύφωμα: η νονά του, ιερόδουλη και παλιά φίλη της μαμάς του, φθάνει στο σημείο να τον «αγγίξει» γιατί ανησυχεί ιδιαίτερα για την έντονη εσωστρέφεια και την αντικοινωνική συμπεριφορά του.

Μοναξιά, αλήθεια και βαριά ζωή, κάπως έτσι θα χαρακτήριζα Τα σακιά της Ιωάννας Καρυστιάνη, η οποία δίνει σε αυτή την εξαιρετικά καλογραμμένη ιστορία την πιο αναπάντεχη κορύφωσή της, αυτή που καμία μάνα δεν θα τολμούσε να κάνει, ή ίσως θα έπρεπε;

Η συγγραφέας φαίνεται πως ξέρει πολύ καλά να «διαβάζει» την ελληνική κοινωνία και την έντονη προσπάθειά της να πετύχει και ταυτόχρονα να αναδειχθεί εντός των θολών νερών της. Δεν ξέρω αν είναι η γενιά του Πολυτεχνείου, για την οποία έχουν γραφτεί τόσα πολλά, είναι πάντως μια γενιά που ονειρεύτηκε πολύ και είτε δεν κατάφερε να δει τα όνειρά της να πραγματοποιούνται, είτε αυτά γκρεμίστηκαν εν μία νυκτί.

Αυτό που μας μένει στο τέλος του είναι μια ανθρώπινη ματιά για όλες τις ουσιαστικές ανησυχίες των ανθρώπων και όλων των «σάκων» που κουβαλούν κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

Όσα δεν λέγονται, δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν κιόλας. Ο καθείς δίνει κι έναν αγώνα σιωπής.

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Σελίδες: 368 | Τιμή: 16,96€