Η βλάβη / Φρήντριχ Ντύρενματ

Η βλάβη (εκδόσεις Επίκουρος 1970) του Φρήντριχ Ντύρενματ ήταν ένα βιβλίο που έψαχνα πολύ καιρό τώρα· είχα μάθει γι’ αυτό, είχα δει αποσπάσματα από θεατρικά και μου είχε μείνει να διαβάσω αυτό το εξαιρετικό κείμενο: ένα ταξίδι γεμάτο ειρωνεία, τραγικότητα και έντονης κριτικής στα βάθη της ανθρώπινης συμπεριφοράς αλλά και της κοινωνίας που μας περιβάλλει. Ποια είναι τα όρια της δικαιοσύνης και τι σχέση έχει η ηθική σε αυτό;

Η ιστορία του πολύ απλή: Ένας ταξιδιώτης, ο Αλφρέντο Τραπς, παθαίνει ξαφνικά μια βλάβη με το αυτοκίνητό του και αναγκάζεται να περάσει τη νύχτα σε ένα από τα κοντινά σπίτια. Εκεί, ένας δικαστής, ένας εισαγγελέας και ένας δικηγόρος, όλοι τους συνταξιούχοι, τον προσκαλούν σ’ ένα ιδιόμορφο παιχνίδι δικαστηρίου για να περάσουν την ώρα τους. Σε αυτό, η μόνη θέση που μπορούν να του προσφέρουν είναι αυτή του κατηγορούμενου.

Ο Τραπς, κυριευμένος από απίστευτη περιέργεια δέχεται την πρόσκληση, και έτσι ξεκινούν την ανάκριση γύρω από τη ζωή του με σκοπό να εντοπίσουν σκοτεινά σημεία για να μπορέσουν να βασίσουν την κατηγορία τους.

Στη συζήτησή τους λοιπόν, ο Τραπς τους εξηγεί ότι οι σχέσεις του με το προηγούμενο αφεντικό του δεν ήταν καλές, αλλά και ότι δεν του συμπεριφέρθηκε πάντα με σωστό τρόπο. Είχε κρυφή σχέση με τη γυναίκα του και μετά τον θάνατό του αφεντικού του η επαγγελματική του και οικονομική του κατάσταση βρέθηκαν σε πλεονεκτική θέση.

Αρκούσε μόνον αυτό για να εντοπιστεί το νήμα για την κατηγορία του, αν και το αφεντικό του φαίνεται να πέθανε φυσιολογικά από μία χρόνια ασθένεια στην καρδιά του.

Όμως, δεν φαίνονται να επηρεάζονται από αυτό και επιμένουν να φωτίσουν μια σχέση μεταξύ της ηθικής συμπεριφοράς του Τραπς με το γεγονός του θανάτου του αφεντικού του. Ισχυρίζονται ότι η «ανήθικη» συμπεριφορά του Τραπς απέναντί του, χειροτέρευσε την υγεία του και τον οδήγησε στον θάνατο. Το δικαστήριο των συνταξιούχων αναγνωρίζει ότι κανένα «κανονικό» δικαστήριο δεν θα δεχόταν αυτήν τη συσχέτιση των γεγονότων. Αυτοί όμως δεν είναι ένα κοινό δικαστήριο, και σύμφωνα με την απόφαση του δικαστή, ο Τραπς πρέπει να καταδικαστεί σε θάνατο.

Ποιος άλλος από εμάς γνωρίζει τον εαυτό του, ποιος από εμάς γνωρίζει τα εγκλήματά του και τις κρυφές και κακές πράξεις του;

Πόσο στενά είναι όμως τα ηθικά όρια και τα όρια της δικαιοσύνης; Ο Τραπς ακούγοντας τις κατηγορίες του, οδηγείται στην παραδοχή της καταδίκης του και ζητάει από τον δικηγόρο να μην τον υπερασπιστεί. Συνειδητοποιεί ότι οι πράξεις του αν και μέσα στα όρια της νομιμότητας, οδηγήθηκαν από τον διακαή πόθο του για κοινωνική ανέλιξη, και κατέληξαν σε μια ανήθικη συμπεριφορά, για την οποία είναι πλέον μετανιωμένος, ωστόσο χαρούμενος γιατί αισθάνεται ότι θα λάβει ό,τι του αξίζει.

Για πρώτη φορά αυτήν τη νύχτα κατάλαβε τι σημαίνει να κάνεις μια αληθινή ζωή, για την οποία είναι ακριβώς απαραίτητες οι ανώτερες ιδέες της δικαιοσύνης, του εγκλήματος και της τιμωρίας…

Τι άλλο μένει από τον να αποδεχθεί την ποινή του σιωπηλά;

Η βλάβη μάς παρουσιάσει μεταξύ άλλων, μία από τα πιο πολυσυζητημένες σκέψεις πάνω στις ιδέες των Νόμων και της Δικαιοσύνης αλλά και τα όριά τους σε σχέση με τη ηθική.

Στην κοινωνία που ζούμε, είναι νόμιμο να κυνηγούμε ασταμάτητα τους στόχους μας υπονομεύοντας τους ανθρώπους που θα συναντήσουμε στον δρόμο μας; Σίγουρα, δεν είναι παράνομο. Είναι όμως ηθικό;

Στο εξαιρετικό κείμενο του Φρήντριχ Ντύρενματ, αναλύεται η κοινωνία μας και παρουσιάζεται ως ένας τόπος όπου κυριαρχεί μια συγκεκριμένη κοινωνική τάξη, ένας κόσμος που απαιτεί νικητές, και «καταχωνιάζει» τους ηττημένους. Εκεί, λέξεις όπως γενναιοδωρία, σεβασμός και αλληλεγγύη δεν υφίστανται, παρά μόνο κυριαρχεί η φιλοδοξία και ο ανταγωνισμός.

Μπορούμε αλήθεια να αναλύσουμε τη σημερινή ζωή μας με πλήρη ανθρώπινη ματιά;

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Επίκουρος, σε μετάφραση Γιώργου Βαμβαλή. Σελίδες: 78 | Τιμή: 7,19€