Η ώρα του αστεριού / Κλαρίσε Λισπέκτορ

Το βιβλίο Η ώρα του αστεριού (εκδόσεις Αντίποδες, 2016) αποτελεί το πιο δημοφιλές βιβλίο της Κλαρίσε Λισπέκτορ αλλά και το πιο πρόσφατό της που κυκλοφόρησε στα ελληνικά. Αδιαμφισβήτητα η έκδοσή του αποτελεί ένα εκδοτικό γεγονός τόσο μεγάλο που δείχνει ακριβώς την εμφανή απουσία της Λισπέκτορ από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό.

Το βιβλίο αυτό γράφτηκε λίγο πριν τον θάνατο της Κλαρίσε Λισπέκτορ, με έντονα αυτοβιογραφικά στοιχεία και ιδιαίτερη γλώσσα που δεν μπορεί να αφήσει τον αναγνώστη αμέτοχο. Είναι ένα από αυτά τα βιβλία που σε κάνουν να θέλεις να τα διαβάσεις και πάλι αμέσως μετά την πρώτη ανάγνωση.

Ποια είναι όμως η ώρα του αστεριού; Είναι η ίδια η ζωή που πηγαίνει προς τον θάνατο, ένας θάνατος όμως που δίνει νόημα στη ζωή. Οι φράσεις αυτές είναι ο ύψιστος αποχαιρετισμός στη ζωή: δεν είναι πένθος αλλά ευγνωμοσύνη. Πόσο όμορφη είναι η ζωή, αυτό λένε. (Από το επίμετρο της Ελέν Σιξού). Η Κλαρίσε συναντά μια άλλη προβολή του εαυτού της και γράφει το πιο απελευθερωτικό της βιβλίο, ένα βιβλίο για τη σημασία της συγγραφής.

Γιατί την ώρα του θανάτου οι άνθρωποι γίνονται λαμπερά αστέρια του σινεμά, είναι η στιγμή της δόξας το καθενός και είναι τότε που ―σαν χορωδία― ηχούν συριστικές κορόνες.

Τι όμως να συνοψίσεις από αυτό το εξαιρετικό βιβλίο; Ο αναγνώστης ακολουθεί τη ζωή της Μακκαμπέα, μιας ήσυχης δακτυλογράφου από το Νορντέστε (φτωχή περιοχή της Βραζιλίας που πέρασε την παιδική της ηλικία και η Κλαρίσε Λισπέκτορ). Εκτός όμως από τη Μακκαμπέα, μαθαίνουμε και την ιστορία πίσω από τον συγγραφέα της, Ροντρίγο Σ. Μ., δημιούργημα και αυτό της συγγραφέως: η Κλαρίσε διάλεξε τον Ροντρίγκο Σ. Μ. και αυτός την Μακκαμπέα.

Όμως το όνομά της Μακκαμπέα δεν το ξέρουμε στην αρχή, φαίνεται να είναι τόσο αδιάφορη και ασήμαντη που δεν χρειάζεται να το ξέρουμε. Ούτε εκείνη όμως την ενδιαφέρει στην πραγματικότητα τίποτα, αφού δεν πιστεύει στον εαυτό της. Δεν ξέρει ποια είναι, τι θέλει, πόσο έντονα έχει πιέσει τον εαυτό της μέχρι σήμερα. Οι γύρω της όμως καταλαβαίνουν ότι είναι πολύ ιδιαίτερη, δεν είναι κάτι που μπορεί να κρύψει κι ας θέλει να πιστεύει το αντίθετο.

Αφότου έμεινε ορφανή, η Μπακκαμπέα βρήκε τη «φροντίδα» μιας θείας της με την οποία μετακόμισε στο Ρίο. Μετά τον θάνατο της θείας και χωρίς να έχει κάποιον να τη βοηθήσει πλέον, ξεκίνησε τη συγκατοίκηση με άλλες τέσσερις κοπέλες στη μεγάλη πόλη.

Παρά τον θάνατο της θείας, ήταν σίγουρη πως με την ίδια θα ήταν αλλιώς, αφού ποτέ δεν θα πέθαινε.

Η ίδια όμως αποζητούσε απεγνωσμένα μόνο ε-λ-ε-υ-θ-ε-ρ-ί-α.

…είχε για πρώτη φορά στη ζωή της ό,τι πιο πολύτιμο: τη μοναξιά. […] Δεν χρωστούσε τίποτα σε κανέναν και κανείς δεν της χρωστούσε τίποτα.

Θα γνωρίσει και θα είναι μαζί με τον Ολίμπικο ντε Ζεσούς ο οποίος ναι μεν είναι πολύ απλός όπως εκείνη, αποζητά όμως να καλυτερεύσει τη ζωή του το συντομότερο, και είναι διατεθειμένος να κάνει τα πάντα για να το καταφέρει. Κι έτσι, σύντομα θα την αφήσει για την Γκλόρια, αφού η Μακκαμπέα δεν είναι για κανέναν, ούτε για τον ίδιο της τον εαυτό.

Αυτή η στιγμή όμως είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα για τον αναγνώστη, καθώς διαβάζει το πώς η Μακκαμπέα προσπαθεί να τιθασεύσει την απόρριψη. Μήπως είναι μια ανακούφιση; Ηρωίδα χαμένη στο σύμπαν, φαινομενικά ασήμαντη, αλλά με βαθιά δυναμική στην ύπαρξή της:

Η Μακκαμπέα, ξέχασα να πω, είχε μια δυστυχία: ήταν αισθησιακή. Πώς γίνεται σ΄ένα τόσο σαρακοφαγωμένο σώμα όπως το δικό της να χωρά τόση λαγνεία, εν αγνοία της; Μυστήριο.

Αντισυμβατική γραφή που μιλάει στον καθένα άμεσα και ξεχωριστά. Συναρπάζει από την πρώτη σελίδα. Ένα βιβλίο για την πιο ενδόμυχη αναζήτηση του εαυτού της Μακκαμπέα αλλά και για την ουσία της συγγραφής. Ποιος είναι ο συγγραφέας του συγγραφέα;

Να μην ξεχνάμε πως η δομή του ατόμου δεν είναι ορατή μα τη γνωρίζουμε. Ξέρω πολλά που δεν τα έχω δει. Κι εσείς το ίδιο. Δεν γίνεται να δοθούν πειστήρια ύπαρξης γι’ αυτό που είναι πιο αληθινό, το ουσιώδες είναι να πιστεύεις. Να πιστεύεις κλαίγοντας.

Η ώρα του αστεριού μάς αποδεικνύει ότι δεν χρειάζεται ένα βιβλίο να έχει 500 σελίδες για να καταφέρει να συνεπάρει τους αναγνώστες, αρκεί η γλώσσα του να έχει κάτι καινούργιο να πει. Αυτό το βιβλίο θα έχει να μας λέει πολλά πράγματα για πολύ καιρό. ♦

Αναζητήστε το βιβλίο εδώ.

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αντίποδες σε μετάφραση του Μάριου Χατζηπροκοπίου και επίμετρο της Ελέν Σιξού. Σελίδες: 152 | Τιμή: 11,00€